Quen foi Lorenzo Varela?

Foi un escritor e poeta galego que viviu a meirande parte da súa vida no exilio. Militou no Partido Comunista de España e durante a Guerra Civil española tivo un papel relevante nas Milicias da Cultura. Produciu a súa obra en galego e en Casteláe foille dedicado do Día das Letras Galegas en 2005.

Lorenzo Varela nace a bordo do vapor La Navarre en chegando ao peirao da Habana, destino da longa travesía que os seus pais iniciaran en Vigo tras abandonar Monterroso na procura dunha vida mello. De volta en Galicia, Lorenzo aprende o galego. Tres anos despois, os tres embárcanse a camiño de Bos Aires.

En 1931, o mozo Varela volve a Galicia e se instala en Lugo. Alí, Lorenzo estuda bacharelato e funda o Ateneo Popular. Nestes anos coñece a Ánxel Fole. No 32 intégrase nas filas do nacionalismo e, xunto a nomes como Ramón Piñeiro, Fernández del Riego, Celso Emilio Ferreiro e Carvalho Calero, participa na creación das Mocedades Galeguistas, ocupando un cargo directivo. O grupo radicalizará os seus posicionamientos até declararse “arredista”. Con todo, Lorenzo Varela será expulsado por se afiliar a unha agrupación trotskista.

En 1934 marcha a Madrid para abeirarse da represión e estudar Filosofía e Letras. Alí móvese nos círculos trotskistas e contacta co grupo PAN (Poetas Andantes e Navegantes). Participa nas tertulias de Gómez de la Serna e nas de La Granja del Henar; mantén relación con Pablo Neruda, Maruja Mallo e Rafael Dieste, entre outros; e coñece a artistas novos como Granell, Laxeiro, Maside e Colmeiro. Exerce como crítico literario no xornal El Sol, e participa nas Misións Pedagóxicas. Tamén escribe o libro de poemas Diario dun fauno, que nunca chegará ao prelo porque Varela o xulga carente de calidade e remata por destruílo.



No inicio da guerra únese ás milicias republicanas, abandona o trotskismo e ingresa no Partido Comunista. Participa activamente na Asociación de Escritores Antifascistas e publica artigos e poemas en revistas como Hora de España, El Mono Azul, Ahora ou Milicia Popular. Varela decide embarcar rumbo a México xunto a Sánchez Barbudo. Alí agárdaos Octavio Paz, que os convida a participar na súa revista Taller. Grazas a isto, Varela recupera a súa actividade xornalística. Con Sánchez Barbudo crea a revista Romance, que gañará boa sona en Latinoamérica, pero conflitos internos na organización da revista motivarán a súa saída da mesma e a entrada dun novo equipo directivo que publicará agravios contra Varela. En resposta, este publica o libro de escarnio Elegías españolas (1940), o que desata unha guerra literaria.

En 1941 volve a Bos Aires. Donde recuperará a actividade política e exercerá como crítico de arte e tradutor do portugués. Colabora coa revista Sur e publica a obra poética Torres de amor (1942). Nese mesmo ano funda a revista De Mar a Mar e un ano máis tarde entrará a dirixir Correo Literario con Seoane e Arturo Cuadrado.

Estrea a súa produción en galego en 1944 con Catro poemas para catro gravados. Trátase de catro poemas épicos que anticipan a poesía civil que despois agromará en Galicia con Celso Emilio Ferreiro. Poesía rebelde, de resistencia, recreadora de mitos combativos como María Pita, Roi Xordo ou María Balteira. Á par da creación lírica, continuará co seu labor xornalístico e escribe varios ensaios sobre arte e contos que nunca chegarán á imprenta. Xa en 1954 publica Lonxe, poesía sobre a guerra e o exilio. 

O golpe de estado de Videla en 1976 forza a Varela a un segundo exilio e remata en Madrid. Aínda en 1976, o poeta regresa a Galicia e intégrase en diversos proxectos culturais. Porén, non atopa o recoñecemento merecido ao seu labor cultural no exilio e trasládase de novo a Madrid, onde falece en 1978.